تشخیص عسل طبیعی از عسل تقلبی

تقلب در عسل و راه های تشخیص آن

اگر عسل از خصوصیتهای خاص استانداردهای کیفی قانونی خود تجاوز نماید، اکثراً تقلبهای ساده را می توان در آن مشاهده نمود. برای مثال مقدار ساکارز بالای 8 درصد نشان‌دهنده اضافه نمودن شکر ساده یا شکر چغندر قند یا شهد ذرت با اسید هیدرولیز شده به آن است که مقدار HMF بالا می‌رود. البته نسبتهای فروکتوز به گلوکز در این مورد شبیه به عسل باقی می‌ماند (200 > HMF).

معمولاً این تقلب به دو صورت انجام می گیرد :

الف) تغذیه زنبور عسل با شکر : به هنگام فصل شهد گل ها و زمانی که جریان شهد از بیرون کندو جریان دارد، بعضی افراد جهت سود جویی بیشتر یا عدم مدیریت کافی زنبورستان (عدم شناخت علمی) اقدام به تغذیه کندو با شربت شکر می کنند که این عمل تقلب در عسل محسوب می شود. با انجام آزمایشات متعدد که یکی از آنها اندازه گیری ساکارز (قند شکر) در عسل است، می توان به این موضوع پی برد. میزان ساکارز در عسل طبیعی در ایران نباید بیشتر از 5 % باشد، ضمناً تغذیه معمولاً در فصل پس از برداشت عسل در پاییز جهت ذخیره غذایی زنبوران در زمستان امر عادی محسوب می شود و این تغذیه گاهی نیز در ابتدای فصل بهار جهت کمک به رشد کلنی نیز انجام می شود، که در هر دو شربت شکر فوق توسط زنبور مصرف می شود و وارد عسل برداشت شده نمی شود.

ب) بعضی افراد نیز بدون دخالت زنبور، با شکر و آب و اسانس خود به صورت پنهانی اقدام به ساخت عسل می نمایند و اقدام به عرضه آن با ادعای طبیعی بودن محصول می کنند، این ماده را علاوه بر تشخیص آزمایشگاه تا حدی می توان از عسل مرغوب زنبورداران تشخیص داد. عسل دست ساز با گذاشتن در دهان مانند آب نبات سفت باقی می ماند و دیر حل و جذب می شود ولی عسل طبیعی سریعاً آب را به خود جذب می نماید. عرضه این ماده علاوه بر ضایع کردن حرفه زنبورداری باعث به خطر افتادن سلامت مصرف کنندگان می شود.

به گفته یکی از متخصصان :

مصرف کننده ایرانی به ویژه تهرانی عسل خوب، خالص و طبیعی را عسلی می دانند که رنگ آن کهربایی تیره یا همانند عقیق باشد، سفت بوده و اصطلاحاً کش بیاید، اگر 24 ساعت در یخچال بماند (شکرک نزند)، اگر قاشقی از آن برداشته شود قطراتی که از آن سرازیر میشود، به صورت باریکه ای ممتد باشد و قطع نشود، عده ای هم تکنیک های خاصی بکار می برند که پایه و اساس آن معلوم نیست، مانند کبریت گرفتن کنار عسل، ریختن چند قطره روی روزنامه و ..... هیچ کدام از این عقاید، ارتباطی با عسل از نظر طبیعی یا تقلبی بودن و شکرک زدن آن نداشته ندارد و از نظر عسل شناسان و علم تغذیه به طور کلی مردود است. لازم به ذکر است که تشخیص عسل طبیعی و تقلبی به کمک انگشت، قاشق و مزه و.... غیر ممکن بوده و فقط به عهده آزمایشگاه می باشد.
روش تشخیص عسل طبیعی از عسل تقلبی

1- عسلی که توسط زنبور عسل تولید شده باشد از هنگامی که در دهان قرار می گیرد توسط مخاط دهان و رگ های زیر زبانی جذب می شود و این مسئله به خوبی قابل درک است. برعکس عسل هایی که دست ساز هستند مانند آب نبات روی زبان مانده و خیلی دیرتر شروع به حل شدن می نمایند. توجه کنید که با این روش نمی توان عسلی را که از طریق تغذیه زنبور عسل با شکر تولید شده را تشخیص داد.

2- هر چقدر هم که رنگ عسل طبیعی روشن باشد، نمی توان از پشت شیشه آن چیزی را مشاهده نمود. به دلیل کلوئیدی بودن عسل طبیعی، نور به طور مستقیم از آن عبور نکرده و تصاویری که از پشت شیشه دیده می شود بسیار ناواضح و نامشخص است، در صورتی که عسل تقلبی که از باتکا (گلوکز تجاری) تهیه شده مانند شیشه رنگی عمل کرده و به راحتی می توان اشیا را از پشت آن دید.

3- عسل هایی که با گلوکز تجاری تولید شده اند (تقلبی)، هیچ گاه شکرک نزده و همانطور شفاف باقی می مانند. البته پس از مدتی مانند نبات رنگی به صورت یک پارچه سفت شده و حتی با چاقو هم نمی توان آن ها را از ظرف خارج ساخت. با این تفاصیل تنها می توان عسل های دست ساز را از عسل زنبور تفکیک کرد. اما برای شناخت عسل تغذیه ای هیچ راهی به جز آزمایشگاه وجود ندارد.

4- روشهای ساده موجود برای جستجوی تقلبی بودن عسل بدون ابزار آزمایشگاهی براساس مزه، چسبندگی یا خاصیت حلالیت در آب سرد می‌باشد. اگر قطره‌ای از عسل طبیعی در آب سرد ریخته شود، حالت چسبندگی خود را حفظ نموده و به سرعت حل نمی‌گردد، این حالت بیشتر در عسل خالص روی می‌دهد. این موضوع به وضوح در مقابل نور در زمینه‌ای تیره قابل رویت است. اگر لبه‌های قطره یا رشته جریان باریک عسل در زمان ریزش از هم بپاشد، احتمالا عسل تقلبی یا حاوی مقدار زیادی آب است. در هر حال بایستی از دیگر عسلها جدا نگهداری شود تا آزمایشهای دقیقتری در روی آن صورت گیرد.

                              عسل تقلبی                                                                                                                                                                                                                                       عسل طبیعی