دندان (به اوستایی:dentan و به سانسکریت:denta)[1] ساختارهایی سفیدرنگ در درون فک یا دهان بسیاری از مهره‌داران می‌باشند که برای خوردن و جویدن و تکه تکه کردن خوراک به کار می‌روند.دندان‌ها از استخوان ساخته نشده‌اند، بلکه ازبافت‌هایی با درجه سختی‌های گوناگون ساخته شده‌اند.انسان دارای 20 دندان شیری و 32 دندان همیشگی می‌باشد.همچنین در انسانها، دندان نقش بسیار برجسته ای در سخن گفتن و ادای صحیح کلمات بازی می‌کند.یک فرد برای آن‌که دندان‌های سالمی داشته باشد باید در شبانه روز دستکم 2 بار مسواک بزند.[2]

 دندان‌های یک فرد بالغ

 عکس سی.جی.آی از نمای عقب دندان‌ها از داخل دهان

ساختمان دندان

دندان از بخش های گوناگونی ساخته شده‌است.بخش‌هایی از دندان دیده‌می‌شوند و بخش‌هایی از آن‌هم زیر لثه جای دارند.بخش دیده‌شدنی دندان را تاج دندان می‌نامند.تاج دندان از مینای دندان پوشیده شده‌است که ماده سخت و درخشنده ای است.در زیز مینا، عاج دندان وجود دارد که از ماده‌ای استخوان‌مانند ساخته شده‌است.عاج بیشترین بخش دندان را تشکیل می‌دهد.عاج از مغز دندان نگهداری می‌کند.مغز دندان جایی است که عصب دندان وجود دارد.ریشه پایین‌ترین و آخرین قسمت دندان است که کاملاً درون لثه و آرواره جای دارد.بین لثه، بخشی استخوانی به نام ساروج وجود دارد که در واقع همچو چسب سرشتی بدن بوده و دندان را سفت به استخوان آرواره چسبانده‌است.[3]

دندان نوزاد

دندان‌های نوزاد حتی قبل از به دنیا آمدن دندان‌های اولیه دارد، اما آنها در زیر پوست لثه قرار دارند و قابل دیدن نیستند.در شش یا هفت‌ماهگی دندان‌های نوزاد شروع به درآمدن می‌کنند.بیشتر بچه‌ها وقتی به سن 3 سالگی می‌رسند تمام دندانهایشان به طور کامل در می‌آید.به این دندان‌ها دندان‌های شیری می‌گویند.با بزرگ شدن کودک دندان‌های شیری او یکی‌یکی از جای خود در می‌آیند.این اتفاق بیشتر در سن شش یا هف‌ت‌سالگی می‌افتد.در عصب دندان رگ‌ها و مویرگ‌های خونی وجود دارند که دندان را تغذیه می‌کنند و آن را سالم نگاه می‌دارند.

گونه‌های دندان

دندان شیری :
تعداد دندان‌های شیری بیست عدد (در هر آرواره 10 عدد) بوده که به مرور می‌افتند و 32 عدد دندان دائمی جای آنها را می‌گیرند.تکامل این دندان‌ها از دوره جنینی آغاز می‌شود و بعد از تولد در سنین شش ماهگی در می‌آیند.
دندان دایمی :
تعداد دندان‌های دائمی 32 عدد (16 عدد در هر آرواره) می‌باشند.رشد آنها از شش ماهگی آغاز می‌شود و تا بیست سالگی که دندان‌های عقل در می‌آیند ادامه می‌یابد.
دندان پیش
دندان‌هایی که در وسط و قسمت جلویی دهان وجوددارند و به راحتی قابل دیدن هستند دندانهای پیشین نام دارند.4 دندان پیشین در بالا و 4 دندان در پایین قرار دارند.دندان‌های پیشین سطح صافی دارند و برای بریدن و خردکردن به کار می‌روند.
دندان نیش
چهار دندان نیش در مجموع در دهان وجود دارد که 2 تای آنها در بالا و دو تای دیگر در پایین قرار دارند.این دندان‌های نوک‌تیز برای پاره‌کردن غذا و سوراخ‌کردن استفاده می‌شوند.
دندان آسیای کوچک
به هشت دندان کوچکی که دوبه‌دو کنار دندان‌های نیش قرارمی گیرند دندان‌های آسیای کوچک گفته می‌شود.
دندان آسیای بزرگ
به دوازده دندان که در چهار بخش انتهایی طرفین فک‌های بالا و پایین قرار می‌گیرند، دندان‌های اسیای بزرگ گفته می‌شود.آنها را دندان‌های اسیای اول، دوم، سوم (دندان عقل) هم می‌نامند.
دندان عقل
وقتی فرد به سن 16 تا 20 سالگی می‌رسد 4 دندان آسیای بزرگ (آسیای بزرگ سوم)وی در انتهای دهان شروع به رشد می‌کنند که با نام دندان عقل شناخته می‌شوند.این دندان‌هادر جویدن غذا نیز تأثیر بسزایی ندارند، اما بعضی افراد معتقدند که این دندانها در انسانهای اولیه برای جویدن و خرد کردن غذا به کار می‌رفته‌است.[4]

پوسیدگی دندان

پوسیدگی دندان یک بیماری عفونی قابل انتقال است.میکروب‌ها فعالیت خود را در سطح دندان آغاز می‌کنند و سپس در ساختمان آن پیشرفت می‌کنند.میکروب‌ها با استفاده از مواد قندی، اسید تولید می‌کنند که به بافت سخت دندان‌ها آسیب می‌رساند.پوسیدگی از دندانی به دندان دیگر سرایت می‌کند.[5]
کشیدن دندان شیری پیش از 4 سالگی موجب اختلال در تکلم کودک می‌شود.[6]

درد دندان
درد دندان یکی از مشکلاتی که معمولاً به دلیل اهمال و غفلت در بهداشت دهان و دندان ایجاد می‌شود، دندان درد و فساد دندان است. وجود درد در یک یا چند دندان، معمولاً علامت وجود مشکل، در دندان‌ها یا لثه‌ها است؛ البته باید به این نکته توجه داشته باشید که درد دندان، گاهی بسیار خفیف و کم می‌باشد و گاهی بسیار شدید بوده، برای نوجوان قابل تحمل نمی‌باشد. یکی از راه های بسیار موثر در تسکین دندان درد استفاده از گل میخک می باشد.

مهره‌ها

مهره‌های شطرنج
	شاه
	وزیر
	رخ
	فیل
	اسب
	پیاده

ویژگی‌های مهره‌ها                                                                                                                                                                                          

سرباز (پیاده)

سرباز‌ یا پیاده، مهره‌ای بسیار مهم برای مبارزه در شطرنج است. این مهره در حالی که جابه‌جایی محدودی دارد و مهره‌ای کم‌ارزش شمرده می‌شود، پتانسیل زیادی دارد و میدان نبرد شطرنج را تشکیل می‌دهد.[74]
در آغاز بازی، هر بازیکن 8 سرباز دارد که به صورت ردیفی جلوی همه? مهره‌های دیگر می‌ایستند.[75] این مهره ضعیف‌ترین مهره? شطرنج است و در هر حرکت یک خانه به جلو حرکت می‌کند. در حرکت نخست نیز این توانایی را دارد که دو خانه به سمت جلو حرکت‌کند. این مهره می‌تواند مهره‌های حریف را در جهت مورب بزند.[76] در آغاز بازی، هر بازیکن دارای 8 سرباز است. سرباز نمی‌تواند به عقب بازگردد و هنگامی که مهره‌ای دیگر جلوی مسیر حرکت آن قرارگیرد، راه آن را مسدود می‌کند. هنگامی که سرباز به واپسین خانه? صفحه? شطرنج می‌رسد، هر مهره? دلخواه به جز شاه می‌تواند جایگزین آن شود. این عمل را در اصطلاح «پیشرفت یا ارتقاء» می‌نامند. در چنین شرایطی، معمولاً وزیر را جایگزین سرباز می‌کنند. اما اگر وزیر یدکی وجود نداشته‌باشد، رخ یا هر مهره? دیگری می‌تواند جایگزین سرباز شود.[77]
اسب

اسب یکی از مهره‌های شطرنج است که به صورت L در هر جهت جابه‌جا می‌شود. برای نمونه، اسب در یک حرکت می‌تواند دو خانه به سمت پایین و یک خانه به سمت راست یا چپ حرکت‌کند. اسب با هر حرکت رنگ خانه? خود در صفحه? شطرنج را نیز تغییر می‌دهد. به طور کلی حرکت اسب را می‌توان به دو دسته تقسیم‌کرد: نخست این که دو خانه? افقی و یک خانه? عمودی حرکت می‌کند، دوم این که دو خانه? عمودی و یک خانه? افقی حرکت می‌کند.[78][79][80]
در آغاز بازی، هر بازیکن 2 اسب دارد که هر دو کنار رخ و فیل قراردارند.[81][82] با استفاده از این مهره می‌توان به تضعیف دفاع حریف، به ویژه سربازان پرداخت و مهره‌های حریف را به طور مخفیانه گرفت.[83]
فیل

فیل، یکی از مهره‌های شطرنج است که می‌تواند به صورت مورب تا هر خانه‌ای که بخواهد، حرکت‌کند. هیچ‌گاه رنگ خانه‌هایی که فیل بر آن‌ها قرار می‌گیرد، تغییر نمی‌کند. برای نمونه، اگر این مهره از آغاز بازی بر خانه? تیره قرار گرفته‌باشد، هیچ‌گاه نمی‌تواند بر خانه‌ای روشن قرارگیرد.[84] امکان مسدودشدن مسیر فیل توسط مهره‌های دیگر وجوددارد. مسیر این مهره مانند مهره‌های دیگر با گرفتن مهره‌های حریف مسدود می‌شود.[85]
در آغاز بازی، هر بازیکن دارای 2 فیل است که یکی بر خانه? روشن و دیگری بر خانه? تیره قراردارد. فیل از اسب باارزش‌تر است و همکاری دو فیل و کنترل خوب آن‌ها، تهدید بزرگی برای مهره‌های حریف محسوب می‌شود.[86] ارزش نسبی این مهره به میزان ارزش نسبی اسب است و ارزش آن از شاه، وزیر و رخ کم‌تر است. به فیلی که سربازی در جهت حرکت آن قرارگرفته و راه آن را مسدود کرده‌باشد، «فیل بد» می‌گویند.[87]
رخ (قلعه)

رخ یا قلعه، مهره‌ای است که می‌تواند به بالا، پایین، راست و چپ و به طور کلی در یک خط راست تا هر خانه که بخواهد، حرکت‌کند.[88] هر بازیکن در آغاز بازی 2 رخ دارد که هر دو در گوشه? صفحه? شطرنج قراردارند.[89] شکل ظاهری این مهره مانند قلعه است و در برخی از نقاط جهان با نام «قلعه» شناخته می‌شود.[90]
واژه? انگلیسی «Rook» به معنای رخ، ترکیب‌شده از دو واژه? زبان فارسی «Rokh» و زبان سانسکریت «Rath» است.[91][92] با این مهره و شاه می‌توان عمل کیش مات را به انجام‌رساند. کیش مات کردن با این دو مهره از کیش مات کردن با وزیر و شاه دشوارتر است، زیرا شاه حریف می‌تواند رخ را بزند. در این روش باید شاه حریف را به گوشه? صفحه? شطرنج کشاند.[93]
وزیر (فرزین)

وزیر یا فرزین، یک مهره? حمله‌ور نیرومند است که معمولاً برای کیش مات استفاده می‌شود. این مهره بسیاری از مات‌های نخست را انجام می‌دهد و با پشتیبانی مهره‌ای کوچک، کیش مات را نیز عملی می‌سازد.[94] این مهره می‌تواند هرچند خانه که بخواهد در همه? جهات (بالا، پایین، راست، چپ و جهات مورب) حرکت‌کند. با این حال، مسیر این مهره? نیرومند را می‌توان با همه? مهره‌های دیگر مسدودکرد.[95]
در آغاز بازی، هر بازیکن یک وزیر دارد که مجاور شاه قراردارد و وزیر در خانه? هم‌رنگ خود و شاه در خانه? غیر هم‌رنگ خود قراردارد.[96][97]
شاه

شاه مهم‌ترین و یکی از ضعیف‌ترین مهره‌های شطرنج است و فقط می‌تواند یک خانه به همه? جهات (بالا، پایین، راست، چپ و جهات مورب) حرکت‌کند.[98] اگر به شاه کیش داده‌شود، شاه بلافاصله باید به خانه‌ای امن در صفحه? شطرنج برود و اگر این کار امکان‌پذیر نباشد، شاه بازی را باخته‌است. شاه نمی‌تواند به خانه‌هایی که مهره‌های حریف می‌توانند به آن حمله‌ورشوند، جابه‌جاشود. این مهره قابلیت گرفتن مهره‌های حریف را نیز دارد. اگر شاه با گرفتن مهره‌ای موردحمله? مهره‌ای دیگر قراربگیرد، اجازه? گرفتن آن مهره را ندارد.[99]
اگر شاه موردحمله? یکی از مهره‌های حریف قرارگیرد، اصطلاحاً می‌گوییم که شاه کیش شده‌است. این مهره برای خارج‌شدن از منطقه? کیش سه راه دارد: نخست این که به خانه‌ای امن در صفحه حرکت‌کند. دوم این که مهره‌ای خودی جلوی منطقه? کیش قرارگیرد و از کیش حریف جلوگیری‌کند. سوم این که مهره‌ای خودی، مهره? حمله‌ورشده به شاه را بزند. اگر شاه نتواند از موقعیت کیش خارج‌شود، اصطلاحاً می‌گویند که شاه کیش مات شده‌است و بازی را باخته‌است.[100]

شطرنج (به سانسکریت:چاتورانگا، به پارسی میانه: چَترَنگ) یک بازی دو نفره است که بر روی صفحه? 8×8 شطرنج و با استفاده از مهره‌های شطرنج (شاه، وزیر، رخ، فیل، اسب و سرباز) انجام می‌گیرد. این بازی معمولاً بین 10 تا 60 دقیقه به‌طول می‌انجامد و با پیروزی یکی از بازیکنان یا تساوی پایان می‌یابد.
قدمت این بازی به سده? ششم میلادی در هند باز می‌گردد. امپراتوری گوپتا این بازی را اختراع‌کرد و آن را چاتورانگا نامید و به دربار ایران در زمان امپراتوری خسرو انوشیروان ساسانی رساند. شطرنج در ایران نام چَترَنگ را بر خود گرفت. این بازی توسط معامله‌گران ایرانی به اروپا رسید و با فتح امپراتوری ساسانیان توسط عرب‌ها، در اسلام نیز رایج‌شد. در اروپا، شطرنج دستخوش تغییراتی شد و قوانین تازه‌ای برای آن وضع‌شد و به تدریج قهرمانی شطرنج جهان بنیادگذاری‌شد. در 20 ژوئیه? 1924، سازمان بین‌المللی شطرنج جهان (فیده) بنیادگذاری‌شد و به تدریج مسابقات و عناوینی تازه‌ای به وجود آمدند. این بازی در طول جنگ جهانی دوم دچار هرج‌ومرج شد و پس از جنگ جهانی شکل تازه‌ای به خود گرفت.
مهره‌ها در شطرنج دارای ارزش و امتیاز مشخصی هستند و با نمادهای ویژه‌ای نوشته می‌شوند. شطرنج دارای تاکتیک‌هایی از جمله چنگال و آچمز و دارای جنبش‌ها و حرکات ویژه‌ای مانند حرکت قلعه، ان پاسان و پیشرفت سرباز است. تاکنون 170 فدراسیون عضو فیده هستند و این سازمان یکی از بزرگ‌ترین سازمان‌های ورزشی جهان به‌شمار می‌آید. فیده قصد داشت که شطرنج به بازی‌های المپیک بپیوندد، اما این‌گونه نشد و المپیاد شطرنج شکل‌گرفت. استادبزرگ مهم‌ترین عنوانی است که یک بازیکن شطرنج می‌تواند به‌دست آورد و ادعا شده‌است که در سال 1914 توسط تزار نیکلای دوم روسیه اختراع شده‌است. کشورهای چین، روسیه، گرجستان و اوکراین از قدرت‌های مهم شطرنج هستند و ویسواناتان آناند اهل هند دارای عنوان قهرمان کنونی شطرنج جهان است. گری کاسپارف اهل اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی از اسطوره‌های شطرنج بود که از سال 1985 تا 2000 قهرمان جهان بود.
شطرنج رابطه? نزدیکی با ریاضیات و رایانش دارد. در سال 1997، دیپ بلو ساخته? شرکت آی‌بی‌ام توانست برای نخستین‌بار گری کاسپارف که آن زمان قهرمان شطرنج جهان بود را شکست‌دهد. این بازی دارای انواع گوناگونی در جهان مانند شطرنج سرعتی و شطرنج سیامی است.                                                                                                                                          

سال‌های فعالیت سده? 6-تاکنون
سبک(ها) بازی تخته‌ای
بازی استراتژیک
تعداد بازیکنان 2
مدت راه‌اندازی حدود 1 دقیقه
مدت بازی معمولاً 10 تا 60 دقیقه
گاهی اوقات 6 ساعت یا بیشتر
احتمال آسیب‌دیدگی هیچ
مهارت(های) مورد نیاز استراتژی، تاکتیک‌ها

قوانین

آغاز بازی

نخستین گام برای آغاز بازی شطرنج، چیدن درست مهره‌ها در صفحه? شطرنج است. صفحه? شطرنج 8×8 است و هر خانه دارای یک عدد و یک حرف است. اعداد از پایین به بالا از 1 تا 8 هستند و حروف طبق الفبای انگلیسی از چپ به راست از a تا h هستند.[1] همیشه رخ‌ها در آغاز بازی در گوشه? زمین قرار می‌گیرند.[2] محل قرارگیری اسب‌ها کنار رخ‌ها است.[3] فیل‌ها نیز کنار اسب‌ها قرار می‌گیرند.[4] پس از قرارگیری این مهره‌ها کنار یک‌دیگر، تنها دو خانه در ردیف پایانی باقی می‌مانند. وزیر در یکی از این دو خانه و در خانه? هم‌رنگ خود قرار می‌گیرد. وزیر سفید بر خانه? سفید و وزیر سیاه بر خانه? سیاه قرار می‌گیرد.[5] شاه‌ها نیز که بلندترین مهره‌های شطرنج هستند و دارای صلیبی بر روی سر خود هستند، در کنار وزیر قرار می‌گیرند. شاه باید در خانه? غیر هم‌رنگ خود قرار گیرد. شاه سفید بر روی خانه? سیاه و شاه سیاه بر روی خانه? سفید قرار می‌گیرد.[6] سربازان نیز که کوتاه‌ترین و متعددترین مهره‌ها در شطرنج هستند، جلوی مهره‌های دیگر قرار می‌گیرند. هر بازیکن باید 8 سرباز داشته‌باشد.[7]
بازی توسط یک مهره? سفید آغاز می‌گردد و پس از آن، یک مهره? سیاه حرکت می‌کند. بازی همین‌گونه و طبق همین روند ادامه پیدا می‌کند و بازیکنان به ترتیب مهره‌های سفید و سیاه (روشن و تیره) خود را حرکت می‌دهند.[8]

زمان بازی

نخستین ساعت مکانیکی شطرنج توسط توماس برایت ویلسون (1915-1843) اختراع‌شد و در مسابقات شطرنج لندن در سال 1883 مورد استفاده قرار گرفت.[9][10]
یک ساعت شطرنج متشکل از دو ساعت است که با یک‌دیگر ارتباط دارند و وقتی یکی از آن‌ها متوقف می‌شود، دیگری وقت را آغاز می‌کند. ساعت‌های امروزی آنالوگ و دیجیتال و دارای ویژگی پرچم هستند.[11][12][13]

پایان بازی

بازی‌های شطرنج معمولاً با پیروزی یکی از بازیکنان به پایان می‌رسد. بازیکن به منظور پیروزی باید شاه حریف را کیش کند و همه? خانه‌هایی را که شاه می‌تواند به آن حرکت‌کند، تحت پوشش قرار دهد. بازیکن می‌تواند در هر جای بازی که خواست، بازی را واگذار کند و این رخداد زمانی روی می‌دهد که بازیکن یک مهره مهم خود را از دست داده‌باشد و امیدی به پیروزی نداشته‌باشد.[14][15]
تساوی در شطرنج یکی دیگر از راه‌های پایان بخشیدن به بازی است. پنج حالت وجود دارد که در آن تساوی در شطرنج رخ می‌دهد.
توافق دو طرفه: انجام این حالت در هر مرحله از بازی امکان‌پذیر است و فقط باید دو طرف تساوی را بپذیرند.
پات: زمانی رخ می‌دهد که هیج مهره‌ای نتواند حرکتی در صفحه? بازی انجام‌دهد و شاه کیش نباشد و نتواند هیچ حرکتی انجام‌دهد.
تکرار سه‌گانه: اگر مهره‌ها سه بار پشت سر هم یک حرکت را انجام بدهند و در همان موقعیت‌های دفعات پیشین قرار بگیرند، بازی مساوی می‌شود.
قانون پنجاه حرکت: اگر هر بازیکن حداقل پنجاه حرکت انجام‌دهد و سربازانش جابه‌جا شوند، اما این سربازان هیچ مهره‌ای را نزنند، بازی مساوی می‌شود.
نداشتن نیروی کافی برای مات کردن شاه: اگر کیش مات کردن شاه امکان‌پذیر نباشد، بازی مساوی می‌شود. این حالت زمانی رخ می‌دهد که مهره‌های کافی برای کیش مات کردن شاه در صفحه? بازی وجود نداشته‌باشد. برای مثال یک شاه و یک فیل در مقابل یک شاه باشند.[16][17]
کیش دائم: اگر یکی از بازیکنان شاه حریف را در معرض کیش دائمی قرار دهد. یعنی شاه راهی برای خروج از کیش در حرکت‌های بعدی نداشته باشد.[18]                                                                                                                                                                         

موقعیت مهره‌ها در آغاز بازی

	a	b	c	d	e	f	g	h
8									8
7									7
6									6
5									5
4									4
3									3
2									2
1									1
	a	b	c	d	e	f	g	h

پیشینه     

پیشینیان (1000-600)

شطرنج در سده? چهارم[19] یا ششم میلادی از شمال‌غربی هند سرچشمه گرفته‌است. در آن زمان، امپراتوری گوپتا بر هند فرمان می‌راند.[20] شاهان هند بر این باور بودند که یادگیری جنگ موجب یادگیری ارزش‌های دلاوری، تصمیم‌گیری، شکیبایی و شجاعت می‌شود. بنابراین تصمیم گرفتند که جنگ را مدل‌سازی کنند. رایج‌ترین داستان در مورد اختراع شطرنج ادعا می‌کند که شطرنج اختراع یک قدیس هندی بود. شاه هند که بالهات نام‌داشت، از قمار و اعتیاد به بازی‌های شانسی خشمگین شده‌بود. او از این قدیس هندی که سیسا نام‌داشت، درخواست کرد بازی ایجاد کند که در آن بتوان دوراندیشی و استدلال کرد و چیزی به عنوان شانش در آن وجود نداشته‌باشد. مدتی بعد، سیسا با صفحه‌ای متشکل از 64=8×8 خانه نزد شاه آمد. دو ارتش متشکل از 32 مرد با دو رنگ مختلف صفحه را پر کرده‌بودند و آرمان هر ارتش، دستگیری و کشتن شاه ارتش حریف بود. این بازی چاتورانگا نام‌گرفت. صفحه? شطرنج آشتاپادا نام‌داشت.[21][22]
چاتورانگا از زبان سانسکریت سرچشمه گرفته و به معنی 4 عضو است که به 4 عضو نظامی ارتش هند یعنی ارابه‌ها، فیل‌ها، سواره‌نظام و پیاده‌نظام اشاره‌دارد.[23] پیروزی بازیکنان در چاتورانگا به سونوشت یکی از مهره‌ها (شاه کنونی شطرنج) بستگی داشت. تعداد خانه‌های موجود در صفحه? این بازی ممکن است 100 خانه یا حتی بیشتر از آن باشد.[24]
در کارنامه اردشیر بابکان نوشته شده‌است که این بازی یکی از دستاوردهای فرهنگی اردشیر بابکان (بنیادگذار امپراتوری ساسانیان) بوده‌است.[25] اما در حدود سال 600 میلادی، 3 متن به زبان پارسی میانه (زبان پهلوی) نوشته‌شد که ادعا می‌کند بازی چَترَنگ را هند به دربار ایران معرفی‌کرد و اصیلان ایرانی باید این بازی را یاد می‌گرفتند. برخی از زبان‌شناسان ثابت کرده‌اند که واژه? چترنگ در زبان پارسی میانه از واژه? چاتورانگا در زبان سانسکریت ریشه گرفته‌است.[26] هندیان سفیری را نزد خسرو انوشیروان (فرمانروایی در 579-531 پس از میلاد) که یکی از امپراتورهای ساسانی و فرمانروایان ایران بود، فرستادند. در آن زمان، ساسانیان بر ایران کنونی، عراق، افغانستان و آسیای مرکزی فرمان می‌راندند.[26] سفیر هندی پیشکش‌هایی را به همراه شطرنج به خسرو ارائه‌داد. با ازدواج خسروپرویز و دختر امپراتور موریس (امپراتور بیزانس)، شطرنج به روم شرقی رسید. شطرنج در همان سال‌ها به یونان نیز رسید.[27] در سال 644، ارتش‌های اسلام امپراتوری ساسانی را برچیدند و ایران را تصرف‌کردند و واژه? شطرنج جایگزین واژه? چترنگ شد. از آن پس، شطرنج وارد اسلام شد.[26]                                                    

ریشه‎های بازی امروزی (1850-1000)

شطرنج توسط معامله‌گران ایرانی به اروپا رسید.[28] در حدود سال 1000 میلادی، شطرنج به اروپا و روسیه رسید و به زودی در ژاپن و چین گسترش‌یافت.[20] در حدود سال 1200 میلادی، شطرنج به اروپای جنوبی رسید و در اواخر سده? پانزدهم تغییراتی در این بازی پدید آمد.[29] مهره? فِرز که در زبان پارسی به معنای مشاور مرد شاه (وزیر) است. اما هنگامی که شطرنج وارد اروپا شد، اروپاییان آن را به ملکه (Queen) تغییر دادند. در آن زمان، وزیر ضعیف‌ترین مهره? بازی بود و فیل نیز از مهره‌های ضعیف بود و این باعث می‌شد که سرعت بازی بسیار کندتر از سرعت امروزی بازی باشد.[28] این قانون که سرباز در نخستین حرکت خود می‌تواند دو خانه به جلو حرکت‌کند نیز در اروپا ساخته‌شد.[29]

نخستین کتاب شطرنج توسط فردی به نام ویسِنت نوشته‌شد و در سال 1495 در والنسیا منتشر شد که تقریباً همه? موارد شطرنج امروزی را در بر می‌گرفت. این کتاب تاکنون از بین رفته‌است. قدیمی‌ترین کتاب به‌جا مانده درباره? شطرنج امروزی، جریان بازی و قوانین حرکات به نام[30] تکرار عشق و هنر بازی شطرنج[31] توسط لوئیس رامیرز د لوسنا نوشته‌شد و در سال 1646 یا 1497 در سالامانکا منتشر شد.[30] پس از لوسنا، نویسندگانی از جمله پدرو دامینو، جیووانی لئوناردو دی بونا، گیولیو چزاره پلریو، جیاچینو گرکو و روی لوپس د سگورا اشاره‌نمود.[32]

شطرنج نیشابوری کشف‌شده در نیشابور، ایران که مربوط بهسده? دوازدهم میلادی است و در موزه متروپولیتن نیویورک نگه‌داری می‌شود.

دو شاه و دو وزیر شطرنج جزیره? لوئیس کشفشده در جزیره? لوئیس که مربوط به سده? دوازدهم میلادی است و اکنون در موزه بریتانیا نگه‌داری می‌شود.

زایش ورزشی (1945-1850)

نخستین مسابقات بین‌المللی شطرنج توسط هوارد استانتون که خود یک بازیکن شطرنج انگلیسی بود، در سال 1851 برگزار شد.[37] آدولف اندرسن قهرمان این مسابقات شد و در سال 1858، این افتخار را در بازی با پل مورفی از دست داد.[38] او هم‌چنین در بازی جاویدان مقابل لیونل کیِسِریتسکی[39] و در بازی همیشه سبز مقابل جین دافرِسنه[40] بازی‌کرد.[41]
پل مورفی آمریکایی نابغه‌ای در شطرنج و قوی‌ترین بازیکن شطرنج وقت خود بود. مورفی با دیدن بازی‌های انجام‌شده در خانواده‌اش شطرنج را آموخت.[42][43] ویلهلم اشتاینیتس زاده? پراگ، بوهم (اکنون جمهوری چک) نخستین قهرمان رسمی شطرنج جهان بود. او به عنوان بازیکن پیشروی شطرنج شناخته می‌شود و از سال 1886 تا 1894 قهرمان جهان بود.[44][45]
در پایان سده? نوزدهم، شماری از مسابقات استاد و مسابقات سالانه برگزار شد.[46] ادعا می‌شود که عنوان استادبزرگ شطرنج به سال 1914 باز می‌گردد. در این سال، تزار نیکلای دوم روسیه این عنوان را به پنج فینالیست سن پترزبورگ (لاسکر، کاپابلانکا، آلخین، تاراش و مارشال) اعطا کرد. البته این یک ادعا و موضوعی بحث برانگیز است.[47] سرانجام، فیده در 20 ژوئیه? 1924 در پاریس بنیادگذاری‌شد.[48] مسابقات قهرمانی شطرنج جهان زنان در سال 1927 بنیادگذاری‌شد و در نخستین دوره? آن، ورا منشیک اهل انگلستان-چکسلواکی-روسیه قهرمان شد.[49][50] خوزه رائول کاپابلانکا اهل کوبا قهرمان شطرنج جهان از سال 1921 تا 1927 بود.[51][52] الکساندر آلخین زاده? مسکو، روسیه جانشین کاپابلانکا شد و از سال 1927 تا 1946 چهار عنوان قهرمانی جهان به دست آورد. او هم‌چنین در مسابقات گوناگون عنوان‌های مهمی به‌دست آورده‌است.[53][54]
در طول جنگ جهانی دوم، زندانیان آلمانی بیشتر وقت خود را صرف شطرنج می‌کردند. زندانیان در اردوگاه‎های آلمان شطرنج را از شمع و چوب می‌ساختند. در طول جنگ جهانی، ستاد مرکزی فیده به آرژانتین منتقل‌شد. در آن زمان، آگوستو دِ مورو (رئیس فدراسیون شطرنج آرژانتین)، رئیس فیده شد.[55]

بازی جاویدان میان آدولف آندرسن و لیونل کیسریتسکی در سال 1851.

ساختِمان سازه‌ای است که برای سکونت و به عنوان سرپناه یا برای کار ساخته می‌شود که محیط را به دو بخش بیرون و درون تقسیم می‌کند. ساختمان‌هایی که از نظر بلندا از اندازه مشخصی بلندتر باشند ساختمان‌های بلندمرتبه گفته می‌شود. در ایران ساختمان بلندمرتبه طبق مصوبه سال 1377 شورای عالی شهرسازی و معماری به ساختمان‌های بالاتر از شش طبقه گفته می‌شود.[1] ساختمان‌های بسیار بلند نیز اصطلاحاً آسمان‌خراش یا برج نامیده می‌شوند.به ساختمان‌های بزرگ و باارزش قدیمی بیشتر عِمارَت گفته می‌شود.

                         ساختمان‌های مختلف در استاتن آیلند                                                                                                                                  

انواع ساختمان

در معنای کلی هر سازه‌ای را می‌توان ساختمان نامید، در اینجا منظور از ساختمان بناهای ساخته شده با مصالح بنایی (آهن، سیمان، گچ، آجر و ...) می‌باشد.
اصولا ساختمان را از لحاظ مصالح مصرفی و نوع کاربرد آن می‌توان به دو دسته تقسیم نمود.[2]                                                      

انواع ساختمان از لحاظ سازه

ساختمان‌های بتنی
ساختمانی است که برای اسکلت اصلی آن از بتن آرمه (سیمان، شن، ماسه و فولاد به صورت میلگرد ساده یا آجدار) استفاده شده باشد.
در این نوع ساختمان، سقفها به وسیله تاوه (دال)های بتنی پوشیده می‌شود، و یا از سقف‌های تیرچه بلوک و یا سایر سقف‌های پیش ساخته استفاده می‌شود.
برای ساخت دیوارهای جدا کننده (پارتیشن‌ها) ممکن است از انواع آجر مانند سفال تیغه‌ای، آجر ماشینی سوراخ دار، آجر معمولی فشاری، فوم استاندارد ضد حریق، تیغه گچی و یا چوب استفاده شود.
همچنین ممکن است از دیوارهای بتن آرمه هم استفاده شود که در این صورت نوع این دیوارها دیوار برشی می‌باشد.
در این نوع ساختمان برای ساخت شاه تیرها و ستون‌ها از بتن آرمه (بتن مسلح) استفاده می‌شود.
ساختمان‌های فلزی
در این نوع ساختمان‌ها برای ساختن ستون‌ها و پل‌ها از پروفیل‌های فولادی استفاده می‌شود.
در ایران معمولاً برای ساختن ستون‌ها از تیر آهن‌های دوبل و یا بال پهن‌های تکی استفاده می‌نمایند.
برای اتصالات از نبشی-تسمه و برا س ل سیب ی زیر ستون‌ها از صفحه فولادی (بیس پلیت) استفاده می‌شود و معمولاً دو قطعه را به وسیله جوش به هم متصل می‌نمایند (استفاده از پرچ یا پیچ و مهره نیز متداول است).
در این نوع ساختمان برای مقابله با زلزله از باد بندهای فلزی استفاده می شود.
ساختمان‌های آجری
برای ساختمان‌های کوچک که از 2 طبقه تجاوز نمی‌نمایند می‌توان از این نوع ساختمان استفاده نمود.
اسکلت اصلی این نوع ساختمان‌ها آجری بوده و برای ساختن سقف‌ها در ایران معمولاً از پروفیل‌های فولادی و آجر به صورت طاق ضربی استفاده می‌گردد؛ و یا از سقف تیرچه و بلوک استفاده می‌شود.
در این نوع ساختمان برای مقابله با نیروهای جانبی (نظیر زلزله) باید حتماً از شناژهای روی کرسی چینی و زیر سقف‌ها استفاده شود؛ همچنین در ساختمان‌های آجری معمولاً دیوارهای حمال در طبقات مختلف روی هم قرار می‌گیرند و اغلب پارتیشن‌ها نیز همین دیوارهای حمال می‌باشند.
حداقل عرض دیوارهای حمال نباید از 35 سانتی متر کمتر باشد.
ساختمان‌های خشتی و گلی
اسکلت اصلی این نوع ساختمان‌ها از خشت خام و گل می‌باشد و تعداد طبقات آن از یک طبقه تجاوز نمی‌کند و در مقابل نیروهای جانبی همانند زلزله به هیچ وجه مقاومت نمی‌نمایند.
ساختمان‌های چوبی
این نوع ساختمان‌ها در مناطقی که چوب با قیمت ارزان در دسترس است ساخته می‌شوند،مانند شهرهای جنوبی کشور اتریش، بعضی ایالت‌های کشور آمریکا و ...
ساختمان‌های چوبی در ایران به علت کمبود منابع کمتر ساخته می‌شود.
ساختمان‌های ترکیبی
ممکن است ساختمانی از دو یا چند نوع از انواع فوق ساخته شود مانند ساختمان‌های فلزی-بتنی و یا فلزی-آجری و ... .                        

انواع ساختمان از لحاظ نوع کاربرد

ساختمان‌ها از لحاظ کاربرد به انواع ساختمان‌های مسکونی، اداری، بیمارستان‌ها، انبارها، مدارس و مکان‌های عمومی مانند باشگاه‌ها و ورزشگاه‌ها و ... تقسیم می‌شود.                                                                                                            

ساختمان‌سازی

ساختمان‌سازی معمولاً فرایندی زمان‌بر بوده‌است، اما در دهه‌های اخیر با استفاده از قطعات پیش‌ساخته می‌توان ساخت ساختمان‌ها را سریع‌تر به پایان رساند.[3]