خورشیدگرفتگی یا کُسوف (نام قدیمی‌تر خورگیر) وقتی رخ می‌دهد که سایه? ماه بر بخشی از زمین بیافتد و در نتیجه از دید قسمت‌هایی از کره? زمین، قرص ماه روی قسمتی از قرص خورشید را بپوشاند. این پدیده هر 35 سال و در مناطق مداری هر 37 سال یکبار روی میدهد و هر فرد در طول عمر خود در ناحیه خود می‌تواند تا 2 بار آن را ببیند. این پدیده هنگامی رخ می‌دهد که زمین و ماه و خورشید به ترتیب در یک خط راست یا تقریباً در یک خط راست قرار بگیرند و این شرایط تنها در زمان ماه نو ممکن است برقرار گردد. گرفتگی کامل خورشید را باید یکی از منظره‌های بسیار زیبا و در عین حال ترسناک طبیعت دانست.                                                                                                                                                                                                                                                                                                         هندسه? مداری خورشیدگرفتگی

زمین در گردش به دور خورشید و ماه در گردش به دور زمین در مدارهای بیضی‌شکل اما نزدیک به دایره حرکت می‌کنند. شعاع مدار گردش زمین به دور خورشید (تقریباً 150 میلیون کیلومتر) حدود 400 برابر بزرگتر از شعاع مدار گردش ماه به دور زمین (تقریباً 380 هزار کیلومتر) است و این در حالی است که اندازه? واقعی خورشید نیز حدود 400 برابر بزرگتر از اندازه? واقعی ماه است. این وضعیت باعث شده‌است که اندازه? ظاهری ماه و خورشید از دید اهالی کره? زمین تقریباً یکسان باشد.

بیضی بودن مدارها، باعث می‌شود که فاصله? زمین تا خورشید در طول زمان تا حد 1?6 ? کم یا زیاد شود و فاصله? ماه تا زمین در طول زمان تا حد 5?4 ? کم یا زیاد شود. این مطلب موجب شده‌است که در زمان‌های مختلف، اندازه? ظاهری ماه و خورشید کمی تغییر کند و در نتیجه ماه گاهی کوچکتر، گاهی هم‌اندازه و گاهی اندکی بزرگتر از خورشید دیده شود. از سطح کره? زمین، اندازه? ظاهری ماه از 29?3 تا 34?1 دقیقه? قوس و اندازه? ظاهری خورشید از 31?6 تا 32?7 دقیقه? قوس در تغییر می‌باشند.

صفحه? مداری گردش ماه به دور زمین، نسبت به صفحه? مداری گردش زمین به دور خورشید °5?145 زاویه دارد. این مطلب باعث می‌شود که در زمان ماه نو، در اغلب موارد ماه با خط واصل بین زمین و خورشید فاصله داشته باشد و تنها در بعضی از دفعاتِ ماه نو این سه جرم آسمانی تقریباً در یک خط راست قرار بگیرند.                                                                                                                              دفعات خورشیدگرفتگی 

حدود 30 روز طول می‌کشد تا ماه یک گردش کامل به دور زمین انجام دهد و در هر بار گردش، یک بار ماه نو رخ خواهد داد.

اگر صفحه? مداری گردش ماه به دور زمین همان صفحه? مداری گردش زمین به دور خورشید می‌بود، در هر ماه یک بار خورشید گرفتگی رخ می‌داد. اما وجود انحراف زاویه‌ای بین این دو صفحه، باعث می‌شود که در بسیاری از ماه‌ها، ماه از بالا یا پایین قرص خورشید بگذرد.

بنا بر این تنها دو یا سه بار در هر سال، ماه در هنگام عبور از فاصله? میان زمین و خورشید به اندازه? کافی به خط واصل بین زمین و خورشید نزدیک می‌شود و در این هنگام گرفت خورشید رخ می‌دهد.                                                                                     خورشیدگرفتگی در زمین و دیگر سیارات 

اندازه? ظاهری ماه و خورشید از دید اهالی کره? زمین تقریباً یکسان و به دلیل بیضوی بودن مدارها تا حدودی دارای نوسان می‌باشند. این مطلب موجب شده‌است که پدیده? خورشیدگرفتگی در کره? زمین از ویژگی‌های منحصر به فردی در بین سیارات منظومه? خورشیدی برخوردار باشد و پیچیدگی‌ها و زیبایی‌های خاصی در آن دیده شود.

در دیگر سیارات منظومه? خورشیدی هم پدیده? خورشیدگرفتگی روی می‌دهد، اما زیبایی‌های مربوط به خورشیدگرفتگی در کره? زمین در دیگر سیاره‌ها دیده نمی‌شود. در سیاره مشتری، به دلیل تعدد قمرها، خورشیدگرفتگی‌های متعددی رخ می‌دهد. در پلوتو نیز خورشیدگرفتگی وجود دارد، اما این پدیده به صورت دوره‌ای و در فواصل بیش از 100 سال رخ می‌دهد.